कर्नूल (Kurnool) ज़िला भारत के आंध्र प्रदेश राज्य के अंतर्गत आता है। कर्नूल का कुल क्षेत्रफल 17,658 वर्ग किमी है जिसमें 17,310.61 वर्ग किमी ग्रामीण क्षेत्र और 347.39 वर्ग किमी शहरी क्षेत्र शामिल है। गांवों की बात करें तो कर्नूल जिले में करीब 870 गांव हैं।
कर्नूल जिले को प्रशासनिक उद्देश्यों के लिए मंडलों / ब्लॉकों / सामुदायिक विकास ब्लॉकों (सी.डी.ब्लॉक) में विभाजित किया गया है। रुद्रवरम क्षेत्रफल के हिसाब से कर्नूल जिले की सबसे बड़ी तहसील है जबकि जनसंख्या के हिसाब से कर्नूल सबसे बड़ी तहसील है। दोर्नीपाडु क्षेत्रफल और जनसंख्या दोनों की दृष्टि से कर्नूल जिले की सबसे छोटी तहसील है।
कर्नूल जिले की मंडलों की सूची (Mandals in Kurnool)
2011 के आंकड़ों के अनुसार, आंध्र प्रदेश के कर्नूल जिले की सभी मंडलों / ब्लॉकों / सी.डी.ब्लॉकों की सूची (kurnool mandal list) क्षेत्रफल और जनसंख्या के साथ नीचे दी गई है।
# |
मंडल का नाम |
क्षेत्रफल (वर्ग किमी) |
जनसंख्या (2011) |
1 |
आदोनी (Adoni) |
544 |
2,69,286 |
2 |
आल्लगड्डा (Allagadda) |
330 |
79,126 |
3 |
आलूर (Alur) |
356 |
55,834 |
4 |
आस्परी (Aspari) |
421 |
65,088 |
5 |
आत्मकूर (Atmakur) |
499 |
76,028 |
6 |
बनगानपल्ली (Banaganapalle) |
527 |
1,00,954 |
7 |
बण्डि आत्मकूर (Bandi Atmakur) |
529 |
48,592 |
8 |
बेतमचेर्ला (Bethamcherla) |
360 |
88,726 |
9 |
सी.बेलगल (C Belagal) |
209 |
57,167 |
10 |
चागलमर्री (Chagalamarri) |
373 |
51,132 |
11 |
चिप्पगिरि (Chippagiri) |
295 |
33,400 |
12 |
देवनकोण्डा (Devanakonda) |
480 |
71,237 |
13 |
ड़ोन (Dhone) |
5 |
59,272 |
14 |
दोर्नीपाडु (Dornipadu) |
101 |
26,079 |
15 |
गडिवेमुला (Gadivemula) |
324 |
42,810 |
16 |
गोनेगण्ड्ला (Gonegandla) |
291 |
73,873 |
17 |
गोसपाडु (Gospadu) |
130 |
41,066 |
18 |
गूडूर (Gudur) |
164 |
46,266 |
19 |
हलहर्वी (Halaharvi) |
276 |
41,123 |
20 |
होलगुन्दा (Holagunda) |
339 |
50,592 |
21 |
जूपाडु बंगला (Jupadu Bungalow) |
225 |
37,666 |
22 |
कल्लूर (Kallur) |
347 |
1,96,268 |
23 |
कोडुमूर (Kodumur) |
234 |
74,594 |
24 |
कोइलकुन्टला (Koilkuntla) |
213 |
48,559 |
25 |
कोलिमिगण्डला (Kolimigundla) |
333 |
53,601 |
26 |
कोसिगी (Kosigi) |
230 |
69,275 |
27 |
कोत्तपल्ली (Kothapalle) |
427 |
30,362 |
28 |
कौतलम (Kowthalam) |
387 |
78,149 |
29 |
कृष्णगिरी (Krishnagiri) |
376 |
47,103 |
30 |
कर्नूल (Kurnool) |
341 |
4,06,797 |
31 |
मद्दिकेरा (पूर्वी) (Maddikera) |
241 |
36,834 |
32 |
महानन्दी (Mahanandi) |
253 |
38,487 |
33 |
मंत्रालयम (Mantralayam) |
190 |
61,294 |
34 |
मिड्तूर (Midthur) |
306 |
41,652 |
35 |
नन्दवरम (Nandavaram) |
265 |
61,215 |
36 |
नन्दिकोट्कूर (Nandikotkur) |
178 |
83,748 |
37 |
नन्द्याल (Nandyal) |
222 |
2,69,368 |
38 |
ओर्वकल (Orvakal) |
376 |
58,437 |
39 |
औक (Owk) |
493 |
50,452 |
40 |
पगिड्याला (Pagidyala) |
150 |
35,267 |
41 |
पामुलपाडु (Pamulapadu) |
192 |
40,358 |
42 |
पाण्यम (Panyam) |
385 |
51,426 |
43 |
पत्तिकोण्डा (Pattikonda) |
289 |
68,962 |
44 |
पीप्पली (Peapally) |
548 |
73,692 |
45 |
पेदकडबूर (Pedda Kadubur) |
219 |
56,966 |
46 |
रुद्रवरम (Rudravaram) |
584 |
49,003 |
47 |
संजामला (Sanjamala) |
298 |
37,537 |
48 |
सिरवेल (Sirvel) |
175 |
58,014 |
49 |
श्रीशैलम (Srisailam) |
491 |
31,834 |
50 |
तुग्गली (Tuggali) |
380 |
59,462 |
51 |
उय्यालवाड़ा (Uyyalawada) |
202 |
28,156 |
52 |
वेल्दुर्ती (Veldurthi) |
324 |
63,120 |
53 |
वेलगोड (Velgode) |
358 |
47,850 |
54 |
येम्मिगनूर (Yemmiganur) |
316 |
1,69,344 |
कर्नूल जिले की जनसंख्या (Population of Kurnool)
2011 के आंकड़ों के अनुसार, कर्नूल की कुल आबादी 40,53,463 है, जिसमें से शहरी आबादी 11,49,286 है जबकि ग्रामीण आबादी 29,04,177 है। कर्नूल जिले में लगभग 8,87,652 घर (परिवार) हैं, जिनमें 2,48,532 शहरी घर और 6,39,120 ग्रामीण घर शामिल हैं। कर्नूल जिले की जनसंख्या की विस्तृत जानकारी सारणीबद्ध प्रारूप में नीचे दी गई है –
विवरण |
कुल |
ग्रामीण |
शहरी |
कुल जनसंख्या |
40,53,463 |
29,04,177 |
11,49,286 |
पुरुष जनसंख्या |
20,39,227 |
14,64,569 |
5,74,658 |
महिला जनसंख्या |
20,14,236 |
14,39,608 |
5,74,628 |
साक्षर जनसंख्या |
21,27,161 |
13,90,459 |
7,36,702 |
पुरुष साक्षर जनसंख्या |
12,46,369 |
8,41,511 |
4,04,858 |
महिला साक्षर जनसंख्या |
8,80,792 |
5,48,948 |
3,31,844 |
निरक्षर जनसंख्या |
19,26,302 |
15,13,718 |
4,12,584 |
पुरुष निरक्षर जनसंख्या |
7,92,858 |
6,23,058 |
1,69,800 |
महिला निरक्षर जनसंख्या |
11,33,444 |
8,90,660 |
2,42,784 |
जनसंख्या घनत्व (प्रति वर्ग किमी) |
230 |
168 |
3,308 |